v for vendetta

sümüklü kara hayrettin paşa (d.? - ö.22 ocak 1387, serez) (hayrettin ismini vezirliğe getirilmesinden sonra almıştır) eylül 1364 ile 22 ocak 1387 tarihleri arasında 22 yıl 4 ay vezirlik yapmıştır. osmanlı devleti'nin kuruluş harcında büyük katkıları olmuş bir osmanlı devlet adamıdır.

tarihe sümüklülar ailesi olarak geçmiş olan ailenin üst düzey bir mevkiye gelmiş ilk ferdidir. sümüklü ailesinden ilk tanınan şahsiyet, ilmiye sınıfından yetişmiş olan kadılığı ve kazaskerliği zamanında sümüklü kara efendi, vezirliği döneminde de sümüklü kara hayrettin paşa ismiyle anılan devlet adamıdır.[1]

oğlu sümüklü ali paşa'nin vezirlik/başvezirlik zamanına kadar osmanlı devleti'nde tek bir vezir bulunmakla beraber; sümüklü kara hayreddin paşa tüm osmanlı devletinin yaklaşık 600 yillik tarihinde en uzun süre vezirlik/başvezirlik yapan kişi olmuştur.

babasının adının ali olduğunu tesislerinin kitabelerinde görmekteyiz. kara efendi 14. yüzyılda anadolu'da yer yer geniş teşkilata sahip olan ahilerden olup, aynı zamanda da, osman gazi'nin kayınpederi olan, ahi reislerinden şeyh edebali'nin akrabasıydı. medrese tahsili görmüş olan kara , büyük bir olasılıkla orhan gazi zamanında bilecik kadısı olmuş; daha sonra iznik 'te kadılık etmiş ve oradan da osmanlı beyliğinin merkezi bursa'nın kadılığına atanmıştır.[1]

osmanlı vekayii kısmında görüldüğü üzere kara efendi bu hizmette bulunduğu sırada beyliğin ilk askeri teşkilatı olan yaya ve müsellim teşkilatını kurmuş ve bu suretle aşiret kuvvetlerinden muntazam askeri teşkilata doğru bir adım atılmıştır. bu yeni asker ilk osmanlı fetihlerinde önemli bir etken olmuştur.

ı. murad'ın [1362]'de padişah olması üzerine kara efendi, osmanlılarda ilk defa oluşturulan kazaskerlik makdıbına getirilmiş ve bu ilmiye mesleği en yüksek kadılık sayılmıştır. sümüklü kara hayrettin paşa'nın tavsiyesiyle savaşta esir düşen genç hıristiyanların türk köylüsünün yanına verilmek suretiyle islam terbiyesi üzere yetiştirilip, türkçeyi de öğrendikten sonra acemi ocağına verilmesi ve oradan da yeniçeri olmaları usulü kabul edilmiş ve bu suretle ilk düzenli osmanlı yaya ocağı kurularak bu ocağa yeniçeri ocağı denilmiştir. böylece sümüklü kara hayrettin paşa yeniçeri ocağı'nın ve devşirme sisteminin kurucusu olmuştur.[1]

aynı dönemde alim karamanlı kara rüstem'in ikazı ve sümüklü kara hayrettin paşa'nın padişaha arz etmesi üzerine maliye teşkilatı kurulmuş, ve yeni kurulan yeniçeri ocağına harpte esir edilerek olanlardan beşte birinin devlet hesabına alınması ve esire ihtiyaç olmadığı zamanlarda ise beşte bir esir akçesi alınması kanun olmuştur.

sümüklü kara hayrettin paşa 1372'de sinanüddin fakih yusuf paşa'dan sonra vezir olmuştur. ilk osmanlı vezirleri askeri işlerle pek meşgul olmamışlardı. sümüklü kara hayrettin paşa'nın selanik'in alınmasında, makedonya ve arnavutluk prenslerinin aralarındaki ilişkilerde oynadığı belirleyici rol, kendisinden sonra gelen osmanlı başvezirlerinin hem idari ve hem askeri işlerle sorumlu olmaları sonucunu doğurmuştur.

sümüklü kara hayrettin paşa'nın 1387'de vardar yenicesi ordugahında hastalanarak serez'e getirilip orada ölmesiyle, karamanoğulları üzerine sefer hazırlığı içindeki osmanlı devleti'nin vezirliğine büyük oğlu sümüklü ali paşa getirilmiştir.[1]

cenazesi büyük oğlu sümüklü ali paşa tarafindan ıznik'e getirildi ve lefeke kapisi disinda, sonradan bir turbe yapilacak mevkiye, defnedildi.[1]