beyler bloggggtvvvvvv hatun soyunmaya hazırrr

primatlar veya iri beyinli yüksek memeliler (primates), eteneli bir memeli takımı. goril, orangutan, şempanze, gibon ve insan gibi insansılarların yanında makimsiler, marmosetgiller, galagogiller, cadı makigiller ve lorisgilleri de içerir. primatlar çevik ve hızlı canlılardır. çoğunluğu ağaçlarda yaşar. hepsinin elleri, ele benzer ayakları, ileri bakan gözleri vardır. [1]
konu başlıkları
1 etimoloji
2 genel özellikleri
2.1 anatomik yapı
2.2 zeka
3 yaşadıkları coğrafya
4 sınıflandırma
5 kaynakça ve dipnotlar
etimoloji

bilimsel ad "primat", bu takım içindeki herhangi bir tür için kullanılabilecek ortak isimdir. "primat" sözcüğü, latince'de "en başta, mükemmel, asil" gibi anlamları olan primas sözcüğünün çoğulu primatesten fransızca'ya tekilleşerek geçen primate sözcüğünden türemiştir.
genel özellikleri

anatomik yapı
evrim teorisine göre primatlar, ağaçtaki yaşama uyum sağlamak için dört ellidir, bunun yanında kuyruklarını denge ve fazladan tutunma için kulanan türleri bulunur. elleri çok büyük hareket olanağı sağlar.[2] diğer etenelilerden ayrı olarak yalnızca primatlarda başparmak ve işaret parmağı cisimleri kavramaya izin veren ve birbirine kenetlenebilen yapıda evrimleşmiştir.
zeka
primatlar, memelilerin en zekisidir. sivrilmiş bir özellikleri (yırtıcılık, çeviklik, vb. gibi) bulunmamasına rağmen, yırtıcı hayvanlara karşı zekalarının getirmiş olduğu kurnazlıklarıyla mücadele edebilirler.[2]
yaşadıkları coğrafya

primatlar tüm dünyaya yayılmışlardır. i̇nsan dışındaki primatlar başlıca güney ve orta amerika'da, afrika'da ve asya'nın güneyinde bulunurlar. bazı türlerin yaşadıkları alanlar, amerika kıtasında mekgiba'nın güneyi ile asya'da japonya'nın kuzeyi kadar kuzey bölgelere ulaşır.
ekvator'un 40° kuzey ve 40° güney enlemleri arasında raslanırlar. avrupa'da yalnız cebelitarık kıyılarında bulunurlar. bunların da afrika'dan geldikleri sanılmaktadır. i̇ki grupta incelenirler: asya ve afrika'daki eski dünya maymunları ve orta ve güney amerika'daki yeni dünya maymunları.
yeni dünya maymunlarına, güney amerika'nın sulak ormanlarında bol rastlanır. kuyruklarını, sarılma, kavrama, sallanma, tırmanma ve yiyecek toplamada üçüncü bir el gibi kullanırlar. düşen yavrularını kurtarmada ve bir ağaçtan diğerine geçmede kuyruklarından maharetle istifade ederler. bunun için bir ağacı elleriyle kavrarken diğerini de ayakları ve kuyruğuyla kavrayarak bir köprü kurarlar. yavrular da buradan koşarak geçerler. bazı türlerin kuyruk uzunluğu boylarından fazladır. i̇ki beyin yarı küresinden biri kuyruğu ötekisi de diğer vücut olaylarını yönetir.

berberi şebeği
eski dünya maymunları hafif ve ufak bedenlidir. beyinleri daha büyük ve karmaşık olduğundan yeni dünya maymunlarından üstündür. çok az kuyrukları vardır. kuyruklarının sarılma ve kavrama özellikleri yoktur. fakat kuyrukları dengelerini sağlamada, duruş vaziyetlerinde ve hatta haberleşmede rol oynar. maymunun kuyruğunu tutuş vaziyeti, onun sosyal ve hissi durumunu belirtir. maymunların ayak, taban ve yüzlerinin dışında vücutları tüylüdür. kaba etleri kılsız olanlar da vardır. kılsız yerleri kırmızımsı veya mavi renktedir. büyüklükleri çok değişiktir. boyları 12-13 cm olan makilerle sahibinin cebine veya bir bardağa rahatça sığabilen minik marmosetten 300 kg ağırlığı olan gorile kadar farklı birçok türü vardır.
koku alma duyuları çok zayıf olmasına rağmen, görme ve işitmeleri güçlüdür. çoğunlukla gündüz faaldirler. hepsi otçul memelidir. ağaç filizleri, yaprak, çiçek, tohum ve meyveler başlıca yiyecekleridir. bunun yanında böcek, yumurta ve leş yiyenleri de vardır. çoğu gruplar halinde tecrübeli bir erkeğin başkanlığında yaşar. birkaç dişi ve yavrulardan meydana gelen tek erkekli gruplar da vardır. hamilelik devreleri türlerde farklıdır.
doğu brezilya'da yaşayan kuyruğu beyaz halkalı kuisiti (veya ipek maymuncuk)nin gebelik süresi 3,5 aydır. dişiler yavrularını göğüslerinde veya sırtlarında taşır. aşırı derecede sevgi gösterirler. tehlike karşısında erkek sürüyü kahramanca savunur. maymunların vücutları tırmanmaya, sıçramaya, el ve ayakları da kavramaya uygundur. el ve ayaklar beş parmaklıdır. baş parmak diğer parmakların karşısına geldiğinden, cisimleri mengene gibi rahatça kavrarlar. kanca tırnaklı birkaç türün dışında çoğunun el parmakları yassı tırnaklıdır. colobes ve atales gibi cinslerde baş parmak bulunmaz. yiyeceklerini ağızlarına zütürmek için ellerini kullanırlar. ellerini kullanmakta çok mahirdirler. bir kısmı küçük yiyeceklerin tohumlarını çıkarmak için baş ve işaret parmaklarını rahatça kullanırlar.

evcil bir maymun
maymunlar oldukça meraklı hayvanlardır. yüksekte bulunan bir yiyeceğe ulaşmak için birkaç eşyayı üst üste koymayı akıl edebilir