ve ıı. dünya savaşı'nda anti-tank köpeklerinin kullanımı

pavlov, öncelikle laboratuvarında barındırdığı köpekler üzerinde salgı bezlerini incelemiştir. ardından bu köpekler üzerinde yaptığı deneyler sonucunda, köpeğin doğal uyaranları (örneğin yemeği) dışında zil veya lamba gibi ilgisiz uyaranlara da tepki verip, salgı salgılama durumunu inceledi.

normal koşullar altında bir köpek et gördüğü zaman salgı bezlerinin çalışması doğal bir durum olduğundan bu tepkiye şartsız tepki (refleks) denir. bir organizmanın doğal dengesini şartsız refleksler sağlar. ancak hayvanlar, sadece doğal uyaranlarına tepki vermezler. örneğin eğer köpeğe et verilirken, bir yandan da zil sesi sunulacak olursa (yani bir zil çalınacak olursa), birkaç denemeden sonra köpek, zil sesi ile almakta olduğu yiyecek arasında ilişki kuracaktır. buna bağlı olarak köpek, zil sesini duyduğu anda, henüz yemek verilmese bile istemsiz olarak salya salgılamaya başlayacaktır. işte bu durumda, "yemek yeme davranışı" ile normalde tamamen alakasız olan "zil sesi"ne bağlı olarak salgıların aktifleşmesine şartlı tepki (refleks) denir.

ikinci dünya savaşı sıralarında pavlov’un deneyi, almanların tankları karşısında zorlanan sovyetler birliği'nin dikkatini çekmeyi başardı. sovyetler, köpeklerden oluşan bir ordu kurmak için köpek barınakları kurma kararı aldılar. ne var ki bu köpeklere hiç de iyi davranılmadı.

köpekleri şartlandırmak için bu barınaklarda günlerce aç bırakıldılar. ardından barınağa tanklar getirildi. araştırmacılar, köpeklerin tankların varlığı ile et parçalarını eşleştirmelerini sağladılar. böylece köpekler, artık tankların olduğu yerde yemek olduğunu öğrenmişlerdi. şartlanmış köpekleri savaş alanına getiren sovyetler, aç köpeklerin üzerine bomba yerleştirdiler ve alman tanklarının üzerine saldılar. tanklarda yemek bulacağını zanneden köpekler tanklara yaklaştıklarında hepsini patlattılar ve sovyetler, almanlara karşı sıradışı bir şekilde önlem almış oldu.